TEMAT 2. EMOCJONALNA ALFABETYZACJA

1. Co to jest emocjonalna alfabetyzacja?

Termin „emocjonalna alfabetyzacija” został wprowadzony przez Claude’a Steinera w 1997 roku. Steiner uważał, że emocjonalna alfabetyzacja jest najważniejszym narzędziem pomagającym ludziom, a zwłaszcza dzieciom, radzić sobie z emocjami, a tym samym poprawiać jakość ich życia. 

Podzielił on emocjonalną alfabetyzację na pięć odrębnych części:

1.      Rozpoznawanie swoich własnych uczuć;

2.      Posiadanie empatii;

3.      Nauka zarządzania swoimi emocjami;

4.      Rozwiązywanie problemów emocjonalnych;

5.      Integracja wszystkich powyższych, zwana również interakcją emocjonalną.

Emocjonalna alfabetyzacja – umiejętność rozumienia, wyrażania i efektywnego zarządzania emocjami – jest bardzo ważną umiejętnością dla dorosłych zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Emocjonalna alfabetyzacja dorosłych obejmuje zrozumienie, jak emocje manifestują się i zmieniają zachowanie oraz myślenie człowieka. Poprzez badanie praktycznych strategii rozwoju emocjonalnej alfabetyzacji, dążymy do dostarczenia dorosłym narzędzi potrzebnych do poruszania się w złożonym środowisku emocjonalnym.

Osiem podstawowych emocji / Robert Plutchik:

1.      Smutek

2.      Strach

3.      Obrzydzenie

4.      Złość

5.      Radość

6.      Zaskoczenie

7.      Ciekawość

8.   Nadzieja Inne: szczęście, niepokój, miłość, depresja, pogarda, duma, wstyd, zazdrość.

         • Przeżywamy około 30 emocji na godzinę.

         • Codziennie przeżywamy około 500 stanów emocjonalnych.

         • Radość, zadowolenie z siebie często zmieniają się w niezadowolenie, rozpacz.

         • Niepokój, napięcie, rozczarowanie wszystkim prowadzą do poczucia obojętności i pustki. 

To uczucie pojawia się, gdy uświadamiamy sobie, że dzieciństwo minęło, ale wciąż nie jesteśmy w pełni dorośli. W przeszłości emocje nie były zbyt istotne, ale teraz dostrzegamy ich wagę. Mówi się: „Ludzie są źli i sfrustrowani, musimy ich wysłuchać.” Ciekawe, że takie zdania pojawiają się, gdy tłum nie jest tylko zły, ale wyraża agresję. Ostatnio mówi się o gniewie uczestników takich ruchów, jak marsz rodzinny. Emocje nie są ani dobre, ani złe, chyba że są przyjemne lub nieprzyjemne. Zawsze niosą informacje, które należy usłyszeć. Złość może przekazywać niezaspokojone oczekiwania (zarówno własne, jak i innych), przekroczone granice itd. Daje ona energię do obrony.

2. Dlaczego emocjonalna alfabetyzacja jest ważna?

Rozwijanie emocjonalnej alfabetyzacji może pomóc prowadzić bardziej zrównoważone i satysfakcjonujące życie. Rozwój emocjonalnej alfabetyzacji – od rozpoznawania i nazywania emocji po empatyczne słuchanie i rozwiązywanie konfliktów – może poprawić inteligencję emocjonalną, która obejmuje nie tylko rozpoznawanie i identyfikowanie emocji.

Im dokładniej rozumiemy, jaką emocję przeżywamy, tym lepiej możemy zaspokoić potrzeby. Na przykład:

       • Jeśli czujemy smutek i samotność, oferujemy uścisk lub inne wyrażenie ciepła.

       • Jeśli czujemy obrzydzenie do warzyw, stopniowo przyzwyczajamy się do nich, ponieważ są zdrowe.

       • Jeśli czujemy złość, znajdujemy sposób na jej wyrażenie lub uznajemy, że wszyscy czasami się złościmy, na przykład gdy musimy iść do pracy. W każdym przypadku staramy się zrozumieć emocje i reagować na nie w sposób uzasadniony i odpowiedni.

Jeśli jednak ignorujemy emocje, nie znikną one; staną się złożoną plątaniną, co utrudni zrozumienie, co czujemy i czego naprawdę chcemy. Emocje nie są rozkazami, a rzucanie talerzami to zachowanie, które nie powinno być akceptowane bezwarunkowo. Lepiej zachęcać do bardziej odpowiednich zachowań w celu wyrażenia potrzeb i nigdy nie wstydzić kogoś za jego „złe” zachowanie.

Nauczanie emocjonalnej alfabetyzacji zdenerwowanego tłumu może być zbyt późno, choć byłoby wspaniale, gdybyśmy potrafili rozpoznać przynajmniej kilka ważnych uczuć, zaakceptować je i poruszyć prawdziwe problemy stojące za nimi. Jednak niech ci, którzy kształtowali system edukacji przez ostatnie 20 lat, gryzą paznokcie. Byłoby też niewłaściwe nauczać swoich „mądrych interpretacji” tego, co naprawdę czują ci, którzy wyrażają złość, lub analizować niepewność ekonomiczną stojącą za ich wybuchami przeciwko mniejszościom. Ale co mam zrobić ze swoim własnym strachem, złością i bezradnością? Może powinienem trochę się zrelaksować i dołączyć do tych, którzy wygodnie osiedlili się w dzielnicy Paupys w Wilnie, i wciąż zapraszają: „Nie na protesty, ale na ucztę.” Czy mam prawo odsunąć się od wiadomości i swobodnie machać nogami na rozkładanym krześle nad jeziorem, podczas gdy planeta płonie, migranci utknęli między dwiema granicami, a krewni obrzucają się wzajemnie na mediach społecznościowych? Moja odpowiedź brzmi tak, mogę siedzieć i patrzeć na słońce i wiatr, ale to nie to samo, co siedzenie na rozkładanym krześle zbyt długo.

3. Kilka sposobów na osiągnięcie emocjonalnej alfabetyzacji

 Kilka sposobów na osiągnięcie emocjonalnej alfabetyzacji:

        • Osiągnij regulację emocji.

        • Toleruj konfrontacje i silne emocje innych.

        • Przyznawaj się do błędów.

        • Bądź szczery.

        • Rozpoznawaj lęk.

        • Proś o pomoc i wsparcie.

       • Bądź aktywny.

       • Określ swoje wartości i postępuj zgodnie z nimi.